Reportaža o američkom F-16 koji je 1994. oborio pet aviona Vojske RS-a iznad Travnika

Novinar američkog “Washington Posta” napravio je reportažu o avionu američke vojske F-16, stacioniranom u vazduhoplovnoj bazi Bagram u Avganistanu, za koji je istakao da je najodlikovaniji avion u američkim oružanim snagama. Ne bi ta priča za nas bila toliko zanimljiva da se ne radi o avionu koji je 28. februara 1994. godine iznad Travnika srušio tri aviona Vojske Republike Srpske, i da je svoje priznanje “zaslužio” upravo na činjenici da se radi o jedinom avionu koji je u jednoj bici srušio tri protivnička aviona, i to još od Korejskog rata. U dokumentaciji uz avion navedeno je da su avioni VRS bili na vojnom zadatku bombardovanja fabrike oružja u Novom Travniku i da su se vraćali s misije u bazu. U tekstu novinar ističe da se radilo o “vazdušnoj bici” u kojem su učestvovala dva američka F-16 aviona i šest aviona VRS tipa jastreb. Drugi F-16, istaknuto je, srušio je još jedan avion, dok je peti avion, kako su naveli, srušen u još nerazjašnjenim okolnostima. Novinar je na sajtu istakao fotografiju na kojoj se ispod pilotske kabine F-16 lovca vide tri zelene zvijezde s oznakama “J-21”, kojima je označeno da je taj avion u borbi srušio tri aviona. Tog dana avionom je upravljao kapetan Robert Dži Vilbur Rajt, dok je četvrti avion srušio pilot Stiven El Jogi Alen. “Vazdušne bitke u kojima učestvuje avijacija Sjedinjenih Država su veoma rijetke u ovom trenutku. Razlog zašto je tako objašnjen je u magazinu ‘Atlantik’ iz 2009. godine, a od tada malo toga se promijenilo. Neprijateljski piloti nisu željeli da testiraju američke pilote, mada je bilo incidenata u kojima su posebno kineski letači prolazili blizu američkih aviona”, objasnio je novinar. On u tekstu piše da je u toj američkoj vojnoj bazi sasvim slučajno nabasao na ovaj avion koji nosi serijski broj 89-2137, ali je pilotima koji ga voze on poznatiji pod nazivom vajper. Dodao je da se avion koristi u misijama u Avganistanu za vazdušnu zaštitu trupa na terenu, kao i za napade na pobunjeničke snage u tom području. Novinar lista je istakao da dugo nije bilo jasno da li je ovaj avion obilježen sa najviše pobjeda. Drugi avion koji je mogao preuzeti to odlikovanje je F-15, koji je tokom operacije “Pustinjska oluja” 1990. i 1991. godine zabilježio 32 od 36 pobjeda protiv iračkih pilota, ali nije bilo razjašnjeno koliko je svaki od aviona koji su učestvovali u bici srušio neprijateljskih aviona. Podsjećanja radi, avioni VRS oboreni su iznad Travnika u trenutku kad su se vraćali sa zadatka i nisu imali ni teoretske šanse protiv mnogo opremljenijih i savremenijih američkih fantoma. Tri pilota su poginula, a jedan se uspio spasiti iskakanjem iz aviona. Jedan avion pao je kod Šipova, drugi kod Mrkonjić Grada, treći kod Sanskog Mosta, dok je četvrti pao kod Kapuljaha. Od dva preostala aviona jedan je sletio u Mahovljane, dok se šesti vratio u Udbinu, odakle su svi i poletjeli. Obaranje ovih aviona bila je prva borbena akcija NATO pakta u istoriji. Nezavisne novine